TRANSGENDER: EEN INTRODUCTIE
Transgender personen hebben een gevoel dat het geslacht waarmee ze geboren en opgegroeid zijn niet (helemaal) past bij hoe ze zich voelen en hoe ze zich willen uiten op het gebied van gender. Voorbeeld: een persoon voelt zich man in een lichaam met een vulvla en borsten. Het betekent niet dat iemand een probleem of een stoornis heeft. Wel kan de genderlast zo hoog worden dat er depressieve en/of angst klachten ontstaan.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Genderidentiteit (binnenkant)
De genderidentiteit gaat over hoe zich iemand identificeert op basis van gender. Hoe zich iemand identificeert kan man, vrouw, beide of geen van beide zijn. Een non-binair persoon voelt zich tussen man en vrouw in. Dit gevoel en hoe een persoon zich identificeert kan verschillen over tijd en het kan verschillen in situatie.
​
Genderexpressie (buitenkant)
De manier waarop je je presenteert aan de buitenwereld is de genderexpressie. Het gaat dan om kleding, taalgebruik, gebaren, make-up, kapsel, omgaan met emoties en andere uitingen. Genderexpressie wortelt in een culturele context. Wat in één cultuur of context als mannelijk wordt beschouwd, kan in een andere net heel vrouwelijk lijken.
​
Biologische sekse (lichaam)
Dit zijn de lichamelijke aspecten zoals de inwendige en uitwendige geslachtsorganen, chromosomen en hormoonhuishouding. De meest voorkomende combinaties zijn vrouw (XX-chromosomen, vagina, baarmoeder…) en man (XY-chromosomen, penis, teelballen…).
Er zijn echter ook een heel aantal andere combinaties mogelijk. 1 op de 90 mensen wordt geboren met een lichaam dat niet helemaal overeenkomt met het heersende beeld van een mannen- of vrouwenlichaam. Het lichaam zit dan net even anders in elkaar, bijvoorbeeld op het gebied van chromosomen, hormonen of geslachtsdelen. Meer weten over intersekse? Klik hier (website NNID).
​
Genderrollen
De sociale rollen die vanuit de omgeving aan de gender van een persoon koppelt. Een voorbeeld van een genderrol is als van een vrouw verwacht wordt dat deze een verzorgende rol op zich neemt en een man meer competitief gedrag laat zien.
​
Op zoek naar de betekenis van een specifiek woord? Ga naar woordenlijst.
​
DE GENDERTRANSITIE
Transgender personen kunnen naar gelang de ervaren last en de genderwens ervoor kiezen om een gendertransitie in te gaan. Belangrijk om te weten: iedere gendertransitie is maatwerk.
​
Gendervraag:
Een gender transitie start altijd bij een bepaalde vraag, behoefte, last en / of wens op het gebied van gender. Een persoon ervaart bijvoorbeeld een forse last dat deze gezien wordt als man aan de buitenwereld. Dit terwijl deze persoon zich als vrouw identificeert.
Een goede exploratie van de precieze gendervraag en genderlast is essentieel voor de vorm van gendertransitie. De gendertransitie van een persoon zich identificeert als non-binair en een genderlast ervaart bij de borsten kan heel anders verlopen dan bij een persoon waarbij de genderlast juist meer situeert rond de stem.
​
Sociale transitie:
Bij een sociale transitie gaat een persoon leven zoals deze zich vanbinnen voelt. Denk hierbij aan het aanpassen van het kapsel, kleding, inzetten van hulpmiddelen, haarverwijdering, houding en stem.
​
Relationele transitie:
De relationele transitie is de gendertransitie in relatie tot de ander. De sociale en relationele transitie lopen wat door elkaar. Bij de relationele transitie komt bijvoorbeeld een coming-out om de hoek kijken. Hierbij vertelt een persoon over de transgender identiteit.
​
Juridische transitie:
Dit is de officiële verandering van naam en sekse op het paspoort.
​
Medische transitie:
De medische transitie bestaat uit 3 onderdelen. Een medische transitie start met een diagnostisch traject. In Nederland is de classificatie genderdysforie een eis om medische stappen te kunnen zetten. Als de classificatie genderdysforie is gesteld kan overgegaan worden tot indicatiestellingsfase. In deze fase wordt er informatie omtrent de medische behandelingen gegeven. De persoon wordt voorbereid op de ingreep of start van de behandeling. Tevens wordt de persoon ook voorbereid op het leven na de start van de hormonale behandeling of ingreep. In deze fase vindt ook de wilsbekwaamheidsinschatting plaats. Als een persoon de indicatiestellingsfase positief doorloopt kan er overgegaan worden tot geslachtsbevestigende operaties of start van de hormonale behandeling.
.png)
ORGANISATIE VAN DE TRANSGENDER ZORG
In Nederland wordt de transgenderzorg georganiseerd door genderteams. De verschillende genderteams hebben (licht) verschillende nadrukken. De genderteams zijn in 4 categorieën te plaatsen.
1. Psychologenpraktijken waarbij ondersteuning in de gendertransitie geboden wordt. Afhankelijk van de psychologische praktijk kan genderdiagnostiek plaatsvinden. Als er een wens is voor een medische transitie is het wenselijk om te kijken of de genderdiagnostiek door een ziekenhuis wordt overgenomen.
2. Psychologenpraktijken die verbonden zijn aan een ziekenhuis. Deze psychologische praktijken bieden naast de psychologische ondersteuning in een gendertransitie ook genderdiagnostiek en ondersteuning in de indicatiestellingsfase.
3. Genderteams in ziekenhuizen met psychologische ondersteuning. Bij deze genderteams ligt de nadruk meer op de medische ondersteuning. Bij psychologenpraktijken die verbonden zijn aan een ziekenhuis ligt de ondersteuning meer op het psychologische gebied.
4. Klinieken. Dit zijn de ziekenhuizen en klinieken waar enkel de medische ingrepen plaatsvinden. Hierbij ligt de nadruk dus op de medische ingrepen en weinig op de psychologische ondersteuning. De diagnostische -en indicatiefase worden (over het algemeen) niet aangeboden binnen deze klinieken en dienen elders doorlopen te worden.
.png)
De keuze van het genderteam
De keuze voor welk genderteam te contacteren is afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van de transgender persoon met een licht verstandelijke beperking. Als deze persoon behoefte heeft aan eenzelfde organisatie en waarbij er vanuit de zorgorganisatie waar deze persoon zorg krijgt, kan er gekozen worden voor een ziekenhuis met psychologische ondersteuning. Bij deze genderteams wordt de genderzorg "onder 1 dak " georganiseerd. Als de persoon het aankan om op verschillende plekken genderzorg te verkrijgen (psychologische ondersteuning op 1 plek, medische behandelingen op andere plekken) en als deze persoon gebaad is bij psychologische ondersteuning op het gebied van gender dan kan gekozen worden voor een psychologenpraktijk die verbonden is aan een ziekenhuis.
Niet alle vormen van genderzorg worden overal in Nederland aangeboden. Praktische haalbaarheid (en reistijd) kan ook meegenomen worden in de keuze van een genderteam.
Meer informatie over de verschillende genderteams / behandelaren vindt je hier.
​
Op de pagina: sociale kaart vindt je consulenten die kunnen ondersteunen bij gendervragen en de gendertransitie van lvb-cliënten. Verschillende consulenten werken vanuit een genderteam.
​
Vergoedingen
Voor meer informatie omtrent vergoedingen wordt doorverwezen naar de website van transvisie. Deze vindt je hier.
Seksuele oriëntatie
De nadruk van deze website ligt op gender identiteit. Echter is de informatie vollediger als ook seksuele diversiteit genoemd wordt.
Binnen seksuele diversiteit wordt er een verschil waargenomen tussen romantische aantrekking en seksuele aantrekking.
De romantische aantrekking duidt aan voor wie de persoon romantische gevoelens voelt. Dit kan verschillen van de seksuele oriëntatie. Zo kan bijvoorbeeld een persoon verliefde gevoelens hebben voor personen die meer naar de vrouwelijkheid neigen en heeft deze persoon daarnaast nog seksuele aantrekking bij personen die zowel mannelijk als vrouwelijk zijn.
De genderrollen worden hierbij ook genoemd. Deze rol situeert zich ook op een gender en kan (hoeft niet) verschillen naar gelang van partner.
​
